Fərdi uçot - Azərbaycan Respublikasının qanunlarına uyğun olaraq əmək pensiyası və sosial müdafiə sahəsində digər hüquqlarının təmin edilməsi üçün hər bir sığortaolunana dair "Dövlət sosial sığorta sistemində fərdi uçot haqqında" Qanunun 5.2-ci maddəsində nəzərdə tutulan məlumatların uçotunun təşkili və aparılmasıdır.

Sığortaçı tərəfindən sosial sığorta nömrəsi ilə açılan və hər bir sığortaolunan üzrə gələcək pensiya təyinatı hüququnun reallaşdırılması üçün tələb olunan mühüm fərdi uçot məlumatlarının qeydə alındığı hesabdır.

Hər bir sığortaolunan öz fərdi şəxsi hesabını izləmək üçün www.e-sosial internet portalından qeydiyyatdan keçməklə "Fərdi şəxsi hesab" bölməsindən, fərdi şəxsi hesabında əks olunan  pensiya kapitalı, məcburi dövlət sosial sığortasına cəlb olunan gəlirləri və ödənilmiş məcburi dövlət sosial sığorta haqqı barədə məlumatları əldə edə bilər.

Sığortaedən sığortaolunanlar haqqında verilmiş məlumatları dəqiqləşdirmək və sığortaolunanlara dair təqdim edilmiş fərdi uçot məlumatlarında aşkar edilmiş səhvlərin aradan qaldırılması məqsədilə dürüstləşmiş məlumatları təqdim etmək hüququna malikdir.

"Dövlət sosial sığorta sistemində fərdi uçot haqqında" Qanunun 5.2.2 – 5.2.9-cu maddələrində nəzərdə tutulan sığortaolunanların fərdi şəxsi hesabına daxil edilməli olan məlumatları Azərbaycan Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin tabeliyində Dövlət Sosial Müdafiə Fonduna,  "Dövlət sosial sığorta sistemində fərdi uçot haqqında" Qanunun  5.2.11-ci və 5.2.12-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş məlumatları isə Azərbaycan Respublikası İqtisadiyyat Nazirliyinin yanında Dövlət Vergi Xidmətinə təqdim etmək sığoraedənin vəzifəsidir.

Sığortaolunan Azərbaycan Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin (sığortaçı) mərkəzləşdirilmiş elektron informasiya sistemində fərdi şəxsi hesabında qeydə alınan məlumatlarla tanış olmaq və ya həmin məlumatları sığortaçıdan almaq, özü haqqında fərdi uçot məqsədləri üçün sığortaedənin təqdim etdiyi məlumatları sığortaçıdan, "Dövlət sosial sığorta sistemində fərdi uçot haqqında" Qanunun 5.2.11-ci və 5.2.12-ci maddələrinə münasibətdə isə Azərbaycan Respublikası İqtisadiyyat Nazirliyinin yanında Dövlət Vergi Xidmətindən və ya sığortaedəndən almaq, həmçinin fərdi şəxsi hesabında əks olunan məlumatlar "Dövlət sosial sığorta sistemində fərdi uçot haqqında" Qanunla müəyyən olunmuş hallarda dəyişdikdə, bu barədə sığortaçıya və ya sığortaedənə yazılı məlumat vermək, fərdi şəxsi hesabında əks olunan məlumatlarla razı olmadıqda, həmin məlumatların dəqiqləşdirilməsi barədə sığortaçıya, "Dövlət sosial sığorta sistemində fərdi uçot haqqında" Qanunun 5.2.11-ci və 5.2.12-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş məlumatlara münasibətdə isə Azərbaycan Respublikası İqtisadiyyat Nazirliyinin yanında Dövlət Vergi Xidmətinə və ya sığortaedənə müraciət etmək hüququna malikdir

"Dövlət sosial sığorta sistemində fərdi uçot haqqında" Qanunun 5.2.2 – 5.2.9-cu maddələrində nəzərdə tutulan məlumatları sığortaedənə, fərdi şəxsi hesabına daxil edilməli olan fərdi məlumatları isə sığortaçıya təqdim etmək sığortaolunanın vəzifəsidir.

“Sosial sığorta haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə nəzərdə tutulmuş hallarda fiziki şəxslərin itirilmiş əmək haqlarının, gəlirlərinin və ya əlavə xərclərinin kompensasiya edilməsinə, habelə itirilməsinin qarşısının alınmasına yönəldilmiş təminat formasıdır.

Sığortaolunanın sığorta təşkilatından sığorta ödəməsi alması sosial sığorta hadisəsi hesab edilir.

Pensiya yaşına çatmaq, əlilliyin müəyyən edilməsi, ailə başçısını itirmək, əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsi (qanunvericiliklə müəyyən olunmuş dövr üçün), hamiləlik və doğum, uşağın anadan olması, uşağa qulluq, ölüm, sanatoriya-kurort müalicəsi zərurəti sosial sığorta hadisələri hesab olunurlar.

Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə və hamiləliyə və doğuma görə müavinətlərin aylıq maksimal həddi “Əmək pensiyaları haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 6-1-ci maddəsinə uyğun olaraq əmək pensiyasının minimum məbləğinin 25 mislindən artıq ola bilməz.

Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş qaydada məcburi dövlət sosial sığortası və ya könüllü sığorta üzrə fəaliyyəti (məcburi dövlət sosial sığorta haqlarının hesablanmasına və ödənilməsinə nəzarət üzrə fəaliyyət istisna olmaqla) həyata keçirən və sığorta fondlarını idarə edən müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqan (qurum) və hüquqi şəxslər sığortaçı hesab olunur.

Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət göstərən mülkiyyət və təşkilati-hüquqi formasından asılı olmayaraq, Azərbaycan Respublikasının və ya xarici dövlətin qanunvericiliyinə uyğun olaraq yaradılmış hüquqi şəxs statusunda olan müəssisə, idarə və təşkilatlar, onların filial və nümayəndəlikləri, seçkili orqanlar, dövlət orqanları, habelə özünü və ya başqasını sosial sığorta edən digər şəxslər sığortaedən hesab olunurlar.

Sığortaolunan xeyrinə sığorta fəaliyyəti həyata keçirilən şəxsdir.

Sığortaolunanın xeyrinə məcburi dövlət sosial sığorta haqqı ödənilən əmək fəaliyyəti dövrlərinin ümumi müddətidir.

Müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqandan (qurumdan) məcburi dövlət sosial sığorta haqları üzrə məlumat və hesabatlar almaq, sosial sığorta ödəmələrinin həcmi və verilmə əsasları barədə sığorta edənlərdən arayış almaq, sığortaedənlər tərəfindən qanunun tələblərinə əməl edilməsinin elektron monitorinqini aparmaq, monitorinqin nəticələri barədə müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqana (quruma) məlumat vermək, könüllü (əlavə) sosial sığorta müqaviləsi üzrə öhdəliklərin icrasını tələb etmək və qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş digər hüquqları həyata keçirmək sığortaçının hüquqlarına aid edilir.

Özünün müntəzəm ödəmə qabiliyyətini təmin edən tədbirlər görmək, sosial sığorta ödəmələrinin vaxtında hesablanıb ödənilməsini təmin etmək, könüllü (əlavə) sosial sığorta müqavilələri üzrə öhdəliklərini vaxtında və tam həcmdə icra etmək, məcburi dövlət sosial sığortanın məqsədləri üçün müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqanın (qurumun) təqdim etdiyi məlumatlar əsasında sığortaedənlərin, sığortaedənlərin təqdim etdiyi məlumatlar əsasında sığortaolunanların uçotunu aparmaq, məcburi dövlət sosial sığortası üzrə daxilolmaların müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqan (qurum) ilə aylıq, rüblük və illik üzləşdirilməsini aparmaq və qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş digər vəzifələri yerinə yetirmək sığortaçının vəzifələrinə aid edilir. 

Müəyyən edilmiş müddət daxilində sosial sığorta haqqını sığortaçıya ödəmək, sosial sığorta haqlarının uçotunu aparmaq və hər rüb üzrə rüb başa çatdıqdan sonra növbəti ayın 20-dən gec olmayaraq bu barədə müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqan (qurum) tərəfindən müəyyən edilmiş formada müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqana (quruma) hesabat vermək, hesabat dövründə fəaliyyət göstərmədiyi halda Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsində müəyyən edilmiş qaydada müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqana (quruma) hesabat əvəzinə hesabatın təqdim edilməsi üçün müəyyən edilmiş müddətdən gec olmayaraq fəaliyyətin olmaması barədə arayış təqdim etmək və qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş digər vəzifələri yerinə yetirmək sığortaedənlərin vəzifələrinə aid edilir.

Sosial sığorta haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununun 14.5.1-1-ci maddəsində (bu Qanunun 14.5.1-1.10-cu maddəsi istisna olmaqla) nəzərdə tutulan fəaliyyət növlərini Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsi ilə müəyyən olunmuş qaydada “Sadələşdirilmiş vergi üzrə sabit məbləğin, məcburi dövlət sosial sığorta və icbari tibbi sığorta haqqının ödənilməsi haqqında qəbz” almaqla həyata keçirmək, Bu Qanunun 14.5.1-1.10-cu maddəsində nəzərdə tutulan fəaliyyət növünü Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsi ilə müəyyən olunmuş qaydada “Fərqlənmə nişanı” almaqla həyata keçirmək.

Məcburi dövlət sosial sığorta haqqı sığortalamaya görə sığortaçıya verilən pul vəsaitidir.

Məcburi dövlət sosial sığortasında sığorta haqqı əmək ödənişinə (gəlirə) nisbətdə faizlə müəyyən edilir, sığortaedənin və sığortaolunanın vəsaiti hesabına ödənilir.

Sosial sığorta haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunun 14.4-cü maddəsinin müddəaları nəzərə alınmaqla, muzdlu işdən əldə edilən gəlirlər üzrə məcburi dövlət sosial sığorta haqqı aşağıdakı dərəcələrlə ödənilir:
-sığortaedən tərəfindən ödənilən sığorta haqqı - hesablanmış əməyin ödənişi fondunun və məcburi dövlət sosial sığortasına cəlb olunan digər gəlirlərin 22 faizi;
-sığortaolunan tərəfindən ödənilən sığorta haqqı - işçinin əməkhaqqının və məcburi dövlət sosial sığortasına cəlb olunan digər gəlirlərinin -3 faizi.

-Neft-qaz sahəsində fəaliyyəti olmayan və qeyri-dövlət sektoruna aid edilən sığortaedənlərdə işləyən sığortaolunanların muzdlu işdən aylıq gəlirlərindən məcburi dövlət sosial sığorta haqqı 2019-cu il yanvarın 1-dən 7 il müddətində aşağıdakı dərəcələrlə ödənilir:
Sığorta haqqına cəlb edilən aylıq gəlir - 200 manatadək olanda sosial sığorta haqqı dərəcəsi:
-sığortaolunanın gəlirlərindən tutulan - 3 faiz
-sığortaedənin vəsaiti hesabına ödənilən -22 faiz
cəmi 25 faiz
Sığorta haqqına cəlb edilən aylıq gəlir-200 manatdan çox olduqda sosial sığorta haqqı dərəcəsi:
-sığortaolunanın gəlirlərindən tutulan-6 manat + 200 manatdan çox olan hissənin 10 faizi
-sığortaedənin vəsaiti hesabına ödənilən-44 manat + 200 manatdan çox olan hissənin 15 faizi
cəmi 25 faiz

"Sosial sığorta haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununun 14.4-cü maddəsinə əsasən neft-qaz sahəsində fəaliyyəti olmayan və qeyri-dövlət sektoruna aid edilən sığortaedənlərdə işləyən sığortaolunanların muzdlu işdən aylıq gəlirlərindən məcburi dövlət sosial sığorta haqqı 2019-cu il yanvarın 1-dən 7 il müddətində aşağıdakı dərəcələrlə ödənilir:
Sığorta haqqına cəlb edilən aylıq gəlir 200 manatadək olduqda - 25% (sığortaolunanın gəlirlərindən -3%,  sığortaedənin vəsaiti hesabına - 22%);
Sığorta haqqına cəlb edilən aylıq gəlir 200 manatdan çox olduqda- 25% (sığortaolunanın gəlirlərindən -6 manat + 200 manatdan çox olan hissənin 10%-i, sığortaedənin vəsaiti hesabına - 44 manat + 200 manatdan çox olan hissənin 15%-i)

Muzdlu işçi cəlb etməklə sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan fiziki şəxslər üzrə məcburi dövlət sosial sığorta haqqı respublika üzrə minimum aylıq əməkhaqqının tikinti sahəsində 50 faizi, digər sahələrdə 25 faizi miqdarının Bakı şəhərində 100 faizi, Sumqayıt və Gəncə şəhərlərində 90 faizi, digər şəhərlərdə 80 faizi, rayon inzibati ərazi vahidlərinin inzibati mərkəzi olan inzibati ərazi vahidlərində və qəsəbələrdə 60 faizi və kənd yerlərində 50 faizi miqdarında ödənilir.

Mülki hüquqi xarakterli müqavilələrlə işləyənlər (fərdi sahibkarlar istisna olmaqla) üzrə ödəmə mənbəyindən tutulmaqla - gəlirlərinin 25 faizi miqdarında məcburi dövlət sosial sığorta haqqı ödənilir.

Xüsusi notariuslar üzrə - respublika üzrə minimum aylıq əməkhaqqının on mislinin 25 faizi miqdarında məcburi dövlət sosial sığorta haqqı ödənilir. 

Müəlliflik qonorarı ödəyən hüquqi və fiziki şəxslər üzrə ödəmə mənbəyindən tutulmaqla - hesablanmış qonorar məbləğinin 15 faizi miqdarında məcburi dövlət sosial sığorta haqqı ödənilir. 

Vəkillər kollegiyasının üzvləri, sərbəst mediatorlar, sərbəst auditorlar, sərbəst mühasiblər gəlirlərinin (xərclər çıxılmaqla) 10 faizi miqdarında məcburi dövlət sosial sığorta haqqı ödəyirlər.

Mülkiyyətində olan kənd təsərrüfatına yararlı torpaqları istifadə edən fiziki şəxslərin (digər sahələrdə işləyib məcburi dövlət sosial sığorta haqqı ödəyənlər istisna olmaqla) və ailə kəndli təsərrüfatlarının əmək qabiliyyətli (orqanizmin funksiyalarının 61-100 faiz pozulmasına görə əlilliyi müəyyən edilmiş şəxslər və 18 yaşınadək əlilliyi müəyyən edilmiş şəxslər istisna olmaqla, 15 yaşından "Əmək pensiyaları haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 7-ci maddəsi ilə müəyyən edilmiş yaş həddinədək olan şəxslər) ailə üzvlərinin hər biri üçün məcburi dövlət sosial sığorta haqqı torpağın sahəsindən asılı olaraq, minimum aylıq əməkhaqqının aşağıda göstərilən dərəcələri üzrə hesablanır:
5 hektaradək olduqda – 2 faiz miqdarında;
5 hektardan 10 hektaradək olduqda – 6 faiz miqdarında;
10 hektardan yuxarı olduqda – 10 faiz miqdarında.

Məcburi dövlət sosial sığorta haqqı hər ay üçün hesablanır, əməkhaqqı və digər gəlirlər üzrə ödənişlərlə eyni vaxtda, lakin sonrakı ayın 15-dən gec olmayaraq, tam məbləğdə yalnız nağdsız hesablaşma qaydasında ödənilir.

"Əmək pensiyaları haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununun 1.0.8. bəndinə əsasən əmək pensiyasının sığorta hissəsinin hesablanması üçün sığortaolunanlar üzrə ödənilmiş məcburi dövlət sosial sığorta haqlarının 90 faizi nəzərə alınır.

Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsində, bu Məcəllədə başqa hallar müəyyən edilməmişdirsə, artıq ödənilmiş vergilərin, faizlərin və maliyyə sanksiyalarının qalan məbləğləri vergi ödəyicisinin yazılı ərizəsinə əsasən 45 gün ərzində vergi ödəyicisinə qaytarılır.

"Sosial sığorta haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununun 15-ci maddəsinə əsasən qanunvericiliklə müəyyən edilmiş ezamiyyə xərclərinin (gündəlik yemək xərcləri, kommunal xərclər və nəqliyyat xərcləri) məbləğləri məcburi dövlət sosial sığortasına cəlb olunmur.

Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsinin 33.4-cü maddəsində göstərilən müddətdə vergi orqanında uçota alınmaq üçün və ya 34.3-cü maddəsində göstərilən müddətdə olduğu yer,  yaxud yaşadığı yerin dəyişməsi barədə ərizənin verilməməsinə, həmçinin digər uçot məlumatlarında (vergi ödəyicisinin vergi uçotuna alınma haqqında ərizədə qeyd olunan rekvizitlər) dəyişiklik haqqında məlumatın təqdim edilməməsinə görə, habelə bu Məcəllənin 221.4.7-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş "Fərqlənmə nişanı" olmadan avtomobil nəqliyyatı vasitələri ilə sərnişin və ya yük daşınmasına görə 40 manat məbləğində maliyyə sanksiyası tətbiq edilir.

Hesabat dövrü üzrə vergi tutulan və ya vergidən azad edilən (vergiyə cəlb edilməyən) əməliyyatlar aparan, vergitutma obyektləri olan vergi ödəyicisi tərəfindən vergi hesabatının əsas olmadan müəyyən edilən müddətdə təqdim edilməməsinə görə vergi ödəyicisinə vergi orqanının rəhbərinin (onun müavininin) qərarına əsasən 40 manat məbləğində maliyyə sanksiyası tətbiq edilir.

Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsində nəzərdə tutulmuş qaydada əmək müqaviləsi (kontraktı) hüquqi qüvvəyə minmədən işəgötürən tərəfindən fiziki şəxslərin hər hansı işlərin (xidmətlərin) yerinə yetirilməsinə cəlb edilməsi yolu ilə onların gəlirlərinin gizlədilməsinə (azaldılmasına) şərait yaradıldığına görə işəgötürənə, habelə bu Məcəllənin 220.10-cu maddəsinə uyğun olaraq aparıcılıq, çalğıçılıq, rəqqaslıq, aşıqlıq, məzhəkəçilik və digər oxşar fəaliyyətlə məşğul olan şəxslərin, foto, audio-video sahəsində məşğul olan şəxslərin və iaşə obyektlərində müştərilərə xidmət göstərən fiziki şəxslərin (ofisiantın) fəaliyyətə başlayanadək, “Sadələşdirilmiş vergi üzrə sabit məbləğin, məcburi dövlət sosial sığorta və icbari tibbi sığorta haqqının ödənilməsi haqqında qəbz” əldə edilmədən işlərin yerinə yetirilməsinə cəlb edilməsinə görə vergi orqanında uçotda olan sifarişçiyə hər bir belə şəxs üzrə təqvim ili ərzində belə hala birinci dəfə yol verdikdə 2000 manat, ikinci dəfə yol verdikdə 4000 manat, üç və daha çox dəfə yol verdikdə 6000 manat məbləğində maliyyə sanksiyası tətbiq edilir.

Məcburi dövlət sosial sığorta haqqının ödənilməsinin gecikdirilməsinin hər gününə görə, bir ildən çox olmamaq şərti ilə gecikdirilmiş sığorta haqqının 0,1 faizi məbləğində penya hesablanır.
QEYD: Yoxlama nəticəsində aşkar edilmiş vaxtında ödənilməmiş məcburi dövlət sosial sığorta haqqına penya həmin məbləğin sığortaedənə hesablandığı gündən tətbiq edilir.

Sığortaedən tərəfindən məcburi dövlət sosial sığorta qaydalarının bir neçə pozuntusuna yol verildikdə maliyyə sanksiyası  Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsinin 57 və 58-ci maddələrinə əsasən  hər bir hüquqpozma üzrə  tətbiq edilir.

Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsi və hamiləliyə və doğuma görə müavinəti almaq ən azı 6 ay sosial sığorta stajı olan və hazırda xeyrinə sığorta fəaliyyəti həyata keçirilən şəxslərə şamil edilir

Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət və hamiləliyə və doğuma görə müavinət almaq hüququ ən azı 6 ay sosial sığorta stajı olan şəxslərə şamil edilir. Müavinətin məbləği təyin edilərkən sosial sığorta stajı sığortaolunanın əmək qabiliyyətinin itirildiyi günədək xeyrinə məcburi dövlət sosial sığorta haqqı ödənilən əmək fəaliyyəti dövrlərinin ümumi müddəti nəzərə alınmaqla hesablanır.

Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti ititrilməsinə görə müavinət xəstəlik vərəqəsinin ilk 14 təqvim günü üçün sığortaedənin vəsaiti, qalan günlər üçün isə məcburi dövlət sosial sığorta haqları hesabına ödənilir.
Qeyd: Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsi bir neçə xəstəlik vərəqəsinə görə fasiləsiz olaraq ardıcıl davam edərsə, əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinin ilk 14 təqvim günü üçün müavinət xəstəlik vərəqələrinin sayından asılı olmayaraq, yalnız bir dəfə sığortaedənin vəsaiti, qalan günlər üçün isə məcburi dövlət sosial sığorta haqları hesabına ödənilir.

Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada verilmiş xəstəlik vərəqəsinə (əmək qabiliyyətini itirmək vərəqəsi) əsasən təyin edillir. 
Qeyd: Başqa sənədlər müavinət verilməsi üçün əsas sayıla bilməz.

Bu halda müavinət dublikata (sənədin surəti çıxarılmış ikinci nüsxəsi) əsasən verilə bilər.

6 ay sosial sığorta stajı olmayan şəxslərə, əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsi halı şəxsin məcburi dövlət sosial sığorta haqqı hesablanmayan əmək fəaliyyəti dövründə baş vermişdirsə, işdən və ya başqa vəzifədən boyun qaçırmaq məqsədi ilə sığortaolunan qəsdən öz sağlamlığına zərər vurduqda və yaxud özünü yalandan xəstə kimi qələmə verdikdə, törətdikləri cinayət zamanı aldıqları zədə nəticəsində əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirdikdə və məhkəmənin qərarı ilə məcburi müalicə zamanı (ruhi xəstələrdən başqa) əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət verilmir.
"Sosial sığorta haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa əsasən məcburi dövlət sosial sığortası üzrə Azərbaycan Respublikasının Vergilər Nazirliyinə sığortaedən tərəfindən hesabat təqdim edilməyən dövrdə əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsi halı baş verdikdə, müavinətin verilməsi hesabat təqdim edilən tarixə kimi dayandırılır. Əgər sığortaedən hesabat əvəzinə fəaliyyətin olmaması barədə arayış təqdim edərsə, bu dövr müvəqqəti olaraq işin dayandırıldığı dövr hesab olunur və bu müddət zamanı əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsi halı (hadisəsi) baş verdikdə müavinət verilmir.

Sığortaolunana respublikadan xaricdə əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsi ilə əlaqədar verilmiş sənədlər yaşayış və ya iş yeri üzrə müalicə - profilaktika idarələri tərəfindən xəstəlik vərəqələri ilə əvəz olunur, iş yerində ümumi əsaslar üzrə sığortaolunana müavinət təyin edilir .

Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət 12 il və daha çox sosial sığorta stajı olan işçilərə, istehsalatda bədbəxt hadisələr və peşə xəstəlikləri nəticəsində peşə əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirmiş işçilərə, Əfqanıstan müharibəsində, 1990-cı ilin yanvar ayında Bakı şəhərində, Lənkəran və Neftçala rayonlarında faciəli hadisələr zamanı xəsarət (yaralanma, travma, kontuziya) şəxslərə, Azərbaycan dövlətinin ərazi bütövlüyünün, müstəqilliyinin və konstitusiya quruluşunun müdafiəsi zamanı zərər çəkənlərə, Azərbaycan dövlətinin ərazi bütövlüyünün, müstəqilliyinin və konstitusiya quruluşunun müdafiəsində iştirak edən şəxslərə, bu zaman həlak olanların, ölənlərin valideynlərinə, dul arvadlarına (dul kişilərinə) və uşaqlarına, habelə bu hadisələrdə iştirak edən hərbi qulluqçuların (o cümlədən müddətli xidmət hərbi qulluqçularının) arvadlarına; Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədinin mühafizəsi üzrə xidməti vəzifələrinin icrası zamanı həlak olanların valideynlərinə, dul arvadlarına (dul kişilərinə) və uşaqlarına; xidməti vəzifələrinin icrası zamanı həlak olan, ölən ədliyyə, miqrasiya və fövqəladə hallar orqanları işçilərinin valideynlərinə, dul arvadlarına (dul kişilərinə) və uşaqlarına,1986—1990-cı illər Çernobıl AES-də baş vermiş qəzanın nəticələrinin köçürmə zonası hüdudlarında ləğv edilməsində, yaxud həmin dövrdə Çernobıl AES-nin istismarında və ya digər işlərdə iştirak etmiş (o cümlədən müvəqqəti göndərilmiş, yaxud ezam edilmiş) şəxslər, habelə xüsusi toplanışlara çağırılmış və həmin dövrdə görülən işin növündən və yerindən asılı olmayaraq, göstərilən qəzanın nəticələrinin ləğvi ilə bağlı işlərin görülməsinə cəlb edilmiş hərbi qulluqçular və hərbi vəzifəlilər, habelə köçürmə zonasında xidmət keçmiş daxili işlər orqanlarının rəis və sıravi heyətinə, qanyaradıcı orqanların (kəskin leykoz), qalxanvari vəzinin (adinoidlər, xərçəng), bəd xasiyyətli şişlərin xəstəliyi zamanı, 14 yaşınadək uşaqların Çernobıl AES-də qəzanın ləğvində iştirak etmiş və həmin qəza nəticəsində zərər çəkmiş valideynlərdən birinə iş stajından asılı olmayaraq, xəstə uşağa baxmağa görə, əmək qabiliyyətini postvaksinal fəsadla əlaqədar itirən vətəndaşlara, hemofiliya və talassemiya irsi qan xəstəliyi olan, dağınıq skleroz xəstəliyinə tutulmuş şəxslərə, qan və qan komponentlərinin donorluğu funksiyasını yerinə yetirməsi ilə əlaqədar olaraq əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirmiş şəxslərə, hərbi qulluqçuların (müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçuları istisna olmaqla) arvadlarına, məcburi köçkünlərə və vərəm xəstəliyinə tutulmuş şəxslərə, onkoloji xəstələrə və yetkinlik yaşına çatmayan şəxs postvaksinal fəsadla əlaqədar xəstəliyə tutulduqda, ona qanunvericiliklə müəyyən edilən qaydada sağlamlıq imkanlarının məhdudluğu müəyyən edilənədək onun valideynlərindən birinə və ya qanuni nümayəndəsinə 100 faiz miqdarında verilir.                                                                                                                                                                                       

Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət 8 ildən 12 ilə qədər sosial sığorta stajı olan işçilərə, 21 yaşına çatmamış və 5 ilədək sosial sığorta stajı olan valideynlərini itirmiş uşaqlara 80 faiz miqdarında verilir.                                                                                                                                                                                              

Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət 8 ilədək sosial sığorta stajı olan işçilərə 60 faiz miqdarında verilir.                                                                                                                                                                                        

Hərbi qulluqçulara (müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçuları istisna olmaqla) və xüsusi rütbəli şəxslərə əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət sosial sığorta stajından asılı olmayaraq aylıq təminat xərcliyinin 100 faizi miqdarında ödənilir.

Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət işçinin əsas iş yeri üzrə (əmək kitabçasının olduğu yerdə) müdiriyyətin müavinət təyin edən komissiyası və ya komissiyanın səlahiyyət verilmiş üzvü tərəfindən təyin edilir.

Bədbəxt hadisənin rəsmiləşdirildiyi İZ aktına əsasən sığortaedən təqsirli hesab edildiyi halda, əmək xəsarəti və peşə xəstəliyi nəticəsində əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirmiş sığortaolunanlara müavinətin əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirildiyi bütün dövr üçün hesablanmış məbləği sığortaedənin vəsaiti hesabına ödənilir.

Müəssisənin müdiriyyəti və baş (böyük) mühasibi müavinətin təyin edilməsində məsuliyyət daşıyırlar.

Bu halla bağlı şikayəti Nazirliyin rəsmi saytından onlayn qaydada, yazılı birbaşa müraciət əsasında, Nazirliyin, Dövlət Sosial Müdafiə Fondu, DOST Agentliyinin qəbul şöbələrinə, 142 Çağrı mərkəzinə zəng vurmaqla və "DOST" mərkəzlərinə müraciət etməklə şikayətini təqdim edə bilər. Müraciət onların adından bu məqsədlə vəkalət verilmiş nümayəndələri tərəfindən də edilə bilər. 

Sığortaolunan vəfat etdikdə Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun Sosial Sığorta və Fərdi Uçot üzrə Mərkəzi Filialına "Elektron hökümət" (e-gov.az) internet portalından elektron qaydada müraciət edilir. 

Təqdim edilmiş sənədlər natamam olduqda, hüquqi əsası olmadıqda və məlumatlar sistemə düzgün daxil edilmədikdə MDSS hesabına dəfn üçün birdəfəlik müavinətin alınması üçün müraciətə imtina edilir. 

MDSS hesabına dəfn üçün birdəfəlik müavinətin təyin edilməsi üçün sığortaolunan hesab edilən Azərbaycan vətəndaşları, əcnəbilər (daimi yaşayış hüququ olan), vətəndaşlığı olmayan şəxslər (daimi yaşayış hüququ olan) müraciət edə bilər. 

Sığortaolunan vəfat etdikdə elektron qaydada müraciət olunduqdan sonra Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun Sosial Sığorta və Fərdi Uçot üzrə Mərkəzi Filialı tərəfindən təyin edilir.

MDSS hesabına dəfn üçün birdəfəlik müavinət 2 iş günü ərzində təyin edilir və ödənilir.  

MDSS hesabına dəfn üçün birdəfəlik müavinətin təyin edilməsi üçün sənədlər "Elektron hökümət" (e-gov.az) internet portalından elektron qaydada təqdim edilir və müavinəti təyin edən komissiyanın iclasının protokolunun surəti, ölüm haqqında şəhadətnamənin surəti, ölüm haqqında arayışın əsli, dəfni təşkil edən şəxs barədə bələdiyyənin arayışının surəti, müavinət ödənilən şəxsin bank və ya poçt rekvizitləri tələb olunur.
Qeyd edilən sənədlər elektron qaydada göndərildikdən sonra ölüm haqqında arayışın əsli müşaiyətedici məktubla Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun Sosial Sığorta və Fərdi Uçot üzrə Mərkəzi Filialına təqdim edilir.                                                                                                                                                                                                                                

Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinətin təyin edilməsi üçün sığortaedənlər tərəfindən Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun Sosial Sığorta və Fərdi Uçot üzrə Mərkəzi Filialına "Elektron hökümət" (e-gov.az) internet portalından elektron qaydada müraciət edilir.

Təqdim edilmiş sənədlər natamam olduqda, hüquqi əsası olmadıqda və düzgün hesablanmadıqda əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinətin təyin edilməsi üçün müraciətə imtina edilir.

Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinətin təyin edilməsi üçün sığortaolunan hesab edilən Azərbaycan vətəndaşları, əcnəbilər (daimi yaşayış hüququ olan), vətəndaşlığı olmayan şəxslər (daimi yaşayış hüququ olan) müraciət edə bilər. 

Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinəti Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun Sosial Sığorta və Fərdi Uçot üzrə Mərkəzi Filialı təyin edir.

Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət 5 iş günü ərzində təyin edilir və ödənilir.

Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinətin təyin edilməsi üçün sığortaedənlər tərəfindən Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun Sosial Sığorta və Fərdi Uçot üzrə Mərkəzi Filialına "Elektron hökümət" (e-gov.az) internet portalından elektron qaydada müraciət edilir və müavinəti təyin edən komissiyanın protokolunun surəti, müavinət alan şəxslərin bank rekvizitləri və ya poçt ünvanı, əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə verilmiş xəstəlik vərəqəsinin surəti tələb olunur.

Hamiləliyə və doğuma görə müavinətin təyin edilməsi üçün sığortaedənlər tərəfindən Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun Sosial Sığorta və Fərdi Uçot üzrə Mərkəzi Filialına "Elektron hökümət" (e-gov.az) internet portalından elektron qaydada müraciət edilir.

Təqdim edilmiş sənədlər natamam olduqda, hüquqi əsası olmadıqda və düzgün hesablanmadıqda hamiləliyə və doğuma görə müavinətin təyin edilməsi üçün müraciətə imtina edilir.

Hamiləliyə və doğuma görə müavinətin təyin edilməsi üçün sığortaolunan hesab edilən Azərbaycan vətəndaşları, əcnəbilər (daimi yaşayış hüququ olan), vətəndaşlığı olmayan şəxslər (daimi yaşayış hüququ olan) müraciət edə bilər. 

Hamiləliyə və doğuma görə müavinəti Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun Sosial Sığorta və Fərdi Uçot üzrə Mərkəzi Filialı təyin edir.

Hamiləliyə və doğuma görə müavinət 5 iş günü ərzində təyin edilir və ödənilir. 

Hamiləliyə və doğuma görə müavinətin təyin edilməsi üçün sığortaedənlər tərəfindən Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun Sosial Sığorta və Fərdi Uçot üzrə Mərkəzi Filialına "Elektron hökümət" (e-gov.az) internet portalından elektron qaydada müraciət edilir və müavinəti təyin edən komissiyanın protokolunun surəti, müavinət alan şəxslərin bank rekvizitləri və ya poçt ünvanı, əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə verilmiş xəstəlik vərəqəsinin surəti və hamiləliyə və doğuma görə məzuniyyətin verilməsi barədə əmrdən (sərəncamından) çıxarış tələb olunur.

Uşağın üç yaşı tamam olanadək ona qulluğa görə müavinətin təyin edilməsi üçün sığortaedənlər tərəfindən Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun Sosial Sığorta və Fərdi Uçot üzrə Mərkəzi Filialına "Elektron hökümət" (e-gov.az) internet portalından elektron qaydada müraciət edilir.

Təqdim edilmiş sənədlər natamam olduqda, hüquqi əsası olmadıqda və məlumatlar sistemə düzgün daxil edilmədikdə uşağın üç yaşı tamam olanadək ona qulluğa görə müavinətin alınması üçün müraciətə imtina edilir. 

Uşağın üç yaşı tamam olanadək ona qulluğa görə müavinətin təyin edilməsi üçün sığortaolunan hesab edilən (uşağa bilavasitə qulluq edən valideynlərdən biri, yaxud ailənin başqa üzvü) Azərbaycan vətəndaşları, əcnəbilər (daimi yaşayış hüququ olan), vətəndaşlığı olmayan şəxslər (daimi yaşayış hüququ olan), həmçinin fərdi sahibkarlar və hüquqi şəxslər müraciət edə bilər.

Uşağın üç yaşı tamam olanadək ona qulluğa görə müavinəti Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun Sosial Sığorta və Fərdi Uçot üzrə Mərkəzi Filialı təyin edir.

Uşağın üç yaşı tamam olanadək ona qulluğa görə müavinət 5 iş günü ərzində təyin edilir və ödənilir.

Uşağın üç yaşı tamam olanadək ona qulluğa görə müavinətin təyin edilməsi üçün sığortaedənlər tərəfindən Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun Sosial Sığorta və Fərdi Uçot üzrə Mərkəzi Filialına "Elektron hökümət" (e-gov.az) internet portalından elektron qaydada müraciət edilir və müavinəti təyin edən komissiyanın iclasının protokolunun surəti, müavinət alan şəxslərin bank rekvizitləri və ya poçt ünvanı, doğum haqqında şəhadətnamənin surəti, uşağa qulluq edilməsinə görə qismən ödənilən məzuniyyətin verilməsi barədə müdiriyyətin əmrindən (sərəncamından) çıxarış tələb olunur.

31 dekabr 2020-ci il tarixindən sonra doğulmuş uşaqlar üçün uşağın anadan olmasına görə birdəfəlik müavinət  heç bir yerə müraciət edilmədən proaktiv qaydada təyin edilir. 1 yanvar 2021-ci il tarixdən əvvəl doğulmuş uşaqlar üçün uşağın anadan olmasına görə birdəfəlik müavinət sığortaedənin tərəfindən elektron qaydada göndərilməklə təyin edilir. Hər iki valideyni işləməyən uşaqlara uşağın anadan olmasına görə birdəfəlik müavinət 1 oktyabr 2019-cu il tarixdən heç bir yerə müraciət edilmədən proaktiv qaydada təyin edilir. 1 oktyabr 2019-cu il tarixdən əvvəl doğulmuş uşaqlar üçün isə valideynlər tərəfindən  "DOST" mərkəzləri və Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun regional ərazi fililalları və xidmət nümayəndəliklərinə müraciət edilə bilər.

Təqdim edilmiş sənədlər natamam olduqda, hüquqi əsası olmadıqda və məlumatlar sistemə düzgün daxil edilmədikdə 1 yanvar 2021-ci il tarixdən əvvəl doğulmuş uşaqlar üçün elektron qaydada göndərilən uşağın anadan olmasına görə birdəfəlik müavinətin alınması üçün müraciətə imtina edilir.

MDSS vəsaitləri hesabına verilən uşağın anadan olmasına görə birdəfəlik müavinət 5 iş günü ərzində təyin edilir və ödənilir. 

Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsinin 102.1.4.-cü maddəsinə əsasən əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət gəlir vergisindən azad deyildir.
Bütün hallarda əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinətdən hesablanan gəlir vergisi müavinət alanın vergisi hesab olunur və ödəmə mənbəyindən tutulmalıdır. Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət sığortaedən tərəfindən hesablandığından bu məbləğə hesablanmış gəlir vergisinin ödənişi müavinətin sığortaedən və Dövlət Sosial Müdafiə Fondu tərəfindən ödəniş nisbətlərinə uyğun olaraq proporsional qaydada həyata keçirilməlidir.

Sosial sığorta hadisəsi baş verdikdə məcburi dövlət sosial sığorta ödəmələri verilir.

Azərbaycan Respublikasının müvafiq qanunvericiliyi ilə müəyyən edilən əmək pensiyaları, əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət (qanunvericiliklə müəyyən olunmuş dövr üçün), hamiləliyə və doğuma görə müavinət, uşağın anadan olmasına görə birdəfəlik müavinət, qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş yaş həddinə çatana qədər uşağa qulluqla əlaqədar müavinət, dəfn üçün müavinət, sığortaolunanların sanatoriya-kurort müalicəsi üzrə xərclərinin tam və ya qismən ödənişi məcburi dövlət sosial sığorta ödəmələrinə aid edilir.

Məcburi dövlət sosial sığortasına cəlb olunan şəxslərin sosial sığorta ödəmələrini almaq hüququ vardır. 

Qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş müddət ərzində xeyrinə məcburi dövlət sosial sığorta fəaliyyəti həyata keçirilməyən şəxslərin (qanunvericiliklə müəyyən olunmuş hallar istisna olmaqla) sosial sığorta ödəmələrini (pensiya, müavinət) almaq hüquqi yoxdur.

Məcburi dövlət sosial sığorta vəsaitləri hesabına verilən müavinətlər təyin edilərkən, sosial sığorta stajı kimi "Sosial sığorta haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununun 8-ci maddəsinə əsasən sığortaolunanın xeyrinə məcburi dövlət sosial sığorta haqqı ödənilən əmək fəaliyyəti dövrlərinin ümumi müddəti nəzərə alınır. 

Hər bir vətəndaş onu işəgötürəndən Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsinə və “Sosial sığorta haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa müvafiq olaraq özünün məcburi dövlət sosial sığortası üzrə sığortalanmasını tələb etməlidir. İdarə, müəssisə və təşkilatların həmkarlar ittifaqları komitələri işçilərin məcburi dövlət sosial sığortasına cəlb olunmasına nəzarət etməyə borcludurlar.

Xidmətkeçmənin xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla, bu Əsasnamə ilə müəyyən edilən müavinətlərin hərbi qulluqçulara, xüsusi rütbəli şəxslərə, kəşfiyyat və əks-kəşfiyyat fəaliyyəti subyektlərinin işçilərinə hesablanması, təyin edilməsi və verilməsi qaydası həmin şəxslərin xidmət etdiyi (və ya işlədiyi) müvafiq dövlət orqanları (qurumları) ilə razılaşdırmaqla, Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilir.

Sığortaolunanların əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət almaq hüququ dedikdə həmin müddətdə  itirilmiş əməkhaqlarının, gəlirlərinin və əlavə xərclərinin tam və ya qismən kompensasiya edilməsi nəzərdə tutulur.

Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət almaq hüququ- əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsi halı məcburi dövlət sosial sığorta haqqı hesablanan əmək fəaliyyəti dövründə baş verdikdə nəzərə alınır.

Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət, əmək qabiliyyətinin itirildiyi birinci gündən başlayaraq sağalanadək və ya tibbi sosial ekspert komissiyası (TSEK) tərəfindən əlillik və ya sağlamlıq imkanlarının məhdudluğu müəyyən edilənədək, lakin Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsinin 74-cü maddəsinin qeydinə uyğun olaraq bir ildən çox olmayan dövr üçün verilir. 

Əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirmə işçinin işdən çıxarılmasının düzgünlüyü barəsində mübahisə getdiyi dövrdə baş vermişdirsə, müavinət işçi işə bərpa olunduqda verilir. Bu zaman, əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət işçinin işə bərpa olunma barəsində qərarın çıxarıldığı günədək işə bərpa olunduğu gündən müəssisənin vəsaiti hesabına verilir.

Əgər əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsi işə bərpa olunma barəsində qərar çıxarıldığı gündən sonra da davam edərsə, onda müavinətin xəstəlik vərəqəsində göstərilmiş ilk 14 təqvim gününə düşən məbləği sığortaedənin vəsaiti hesabına, qalan hissəsi isə məcburi dövlət sosial sığorta haqları hesabına ödənilir.

Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət işçinin məcburi dövlət sosial sığorta haqqı hesablanan qazancından hesablanır. 

Uşağın üç yaşı tamam olanadək ona qulluğa görə məzuniyyətdə olan şəxsin əmək qabiliyyətini müvəqqəti itrdiyi dövr üçün müavinət ödənilmir.

Əmək haqqı saxlanılmadan məzuniyyətdə olan şəxsin əmək qabiliyyətini müvəqqəti itrdiyi dövr üçün müavinət ödənilmir.

Uşağın üç yaşı tamam olanadək ona qulluğa görə məzuniyyətdə olan şəxsin əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirilməsi məzuniyyətdən sonra da davam edərsə, onda müavinət işçinin işə başlamalı olduğu gündən ümumi qayda üzrə verilir.

Əmək haqqı saxlanılmadan məzuniyyətdə olan şəxsin əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirilməsi məzuniyyətdən sonra da davam edərsə, onda müavinət işçinin işə başlamalı olduğu gündən ümumi qayda üzrə verilir.

Hamiləliyin süni yolla dayandırılması ilə əlaqədar aparılmış əməliyyatdan sonra müavinət ümumi qayda üzrə əmək qabiliyyətinin itirilməsinin bütün müddətinə düşən iş günlərinə görə verilir.

Xəstələnmiş ailə üzvünə qulluq etmək üçün verilən məzuniyyət zamanı müavinət, bu şərtlə verilir ki, xəstəyə qulluq edilməməsi xəstənin həyatı və ya sağlamlığı üçün qorxu törətsin və tibbi göstərişə görə xəstəxanaya qoymaq imkanı olmasın.

Müavinət istər ambulator, istərsə də stasionar müalicəsi zamanı uşağın qulluğa ehtiyacı olan müddətədək verilir. 

Xəstələnmiş uşağa qulluq edilməsi üçün əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət anaya (ataya) və ya uşağa qulluq edən digər şəxsə verilir.          

İşləməyən ana xəstələndiyi hallarda uşağa qulluq edə bilmədikdə əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət 3 yaşadək uşaqlara və sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək uşaqlara qulluq edən şəxslərə verilir.

Müavinət 7 təqvim günündən artıq olmayan müddətdə verilir. Xəstəyə qulluq edilərkən 7 təqvim günündən artıq vaxt üçün ailə üzvünün ağır xəstə olmasından və məişət şəraitindən asılı olaraq müstəsna hallarda müavinət verilməsinə icazə verilir.
Qeyd: Bu halda müavinət ümumilikdə 10 təqvim günündən artıq verilməməlidir.

Növbəti və əlavə məzuniyyət, uşağa qulluq etməkdən ötrü məzuniyyət və yaxud əmək haqqı saxlanılmadan məzuniyyət vaxtı, xəstələnmiş ailə üzvünə qulluq etmək üçün müavinət verilmir.

İşləyən əlilliyi olan şəxslərə (müharibə ilə əlaqədar əlilliyi olan şəxslərdən başqa) əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət, istehsalat qəzası və peşə xəstəliyindən başqa qalan hallarda, ardıcıl və yaxud təkrar xəstələnmə zamanı təqvim ilində altı aydan çox olmamaq şərti ilə verilir.

Xəstə sağalanadək, yaxud da istehsalat qəzası və ya peşə xəstəliyi ilə bağlı əlillik dərəcəsi və ya 18 yaşınadək sağlamlıq imkanlarının məhdudluğu yenidən müəyyən edilənədək verilir.

İşləyən əlilliyi olan şəxslərə (vərəm xəstəliyi olan əlilliyi olan şəxslərdən başqa) vərəm xəstəliyi ilə xəstələndikdə əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirməyə görə müavinət sağalanadək və ya vərəmlə xəstələnmə nəticəsində əlillik dərəcəsi və ya 18 yaşınadək sağlamlıq imkanlarının məhdudluğu yenidən müəyyən edilənədək, lakin 12 aydan artıq olmamaq şərtilə verilir.

İşçi hərbi xidmətə çağırıldığı zaman xəstəxanaya yerləşdirildikdə əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət verilmir.

Müvəqqəti olaraq işin dayandırıldığı müddət zamanı, hərbi toplanışlar və ya təhsil müəssisələrində istehsalatdan ayrılmamaqla təhsillə əlaqədar verilən əlavə məzuniyyət zamanı əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsi baş verdikdə müavinət ödənilmir, işçinin göstərilən müddət qurtardıqdan sonra işə başlamalı olduğu gündən xəstəlik davam edərsə, həmin gündən verilir.

Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət işçinin məcburi dövlət sosial sığorta haqqı hesablanan qazancından hesablanır. Müavinətin məbləği işçinin əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirdiyi aydan etibarən əvvəlki son 12 tam təqvim ayındakı qazancın məbləğindən asılı olaraq müəyyənləşdirilir. Bu zaman bir iş gününə düşən orta gündəlik qazanc işçinin əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirdiyi aydan etibarən əvvəlki son 12 tam təqvim ayı ərzində əldə etdiyi qazancı həmin dövrdəki iş günlərinin sayına bölməklə tapılır. Müavinətin ümumi məbləği gündəlik müavinətin məbləğinin əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsi nəticəsində buraxılmış iş günlərinin sayına vurulması ilə tapılır.

Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinət işçinin əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirdiyi aydan etibarən əvvəlki son 12 tam təqvim ayındakı məcburi dövlət sosial sığorta haqqı hesablanan qazancının məbləğindən asılı olaraq müəyyənləşdirilir.

İşçinin əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirdiyi aydan etibarən əvvəlki son 12 tam təqvim ayında əmək fəaliyyəti olmamışdırsa, bu halda bir iş gününə düşən orta gündəlik qazancı müavinətin hesablanması əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirdiyi dövrdə qanunvericiliklə müəyyən edilmiş minimum aylıq əməkhaqqının qüvvədə olan məbləğinin əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirdiyi aydakı iş günlərinin sayına bölünməsi ilə tapılır.

Orta gündəlik qazancın hesablanması zamanı iş günlərinin sayından əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirildiyi dövr, hamiləliyə və doğuma görə verilən məzuniyyət dövrü və uşaq üç yaşına çatanadək ona qulluq edilməsinə görə verilən məzuniyyət dövrü çıxılır.

Əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsinə görə müavinətin ümumi məbləği orta gündəlik müavinətin məbləğinin əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsi nəticəsində buraxılmış iş günlərinin sayına vurulması ilə tapılır.

Həyatın yığım sığortasına cəlb edilən əmək haqqı və gəlirlərdən məcburi dövlət sosial sığorta haqqı tutulmadığından müavinət hesablanan zaman həmin gəlirlər qazanc kimi nəzərə alınmayacaqdır.

Əgər həmin ölkə ilə Azərbaycan Respublikası arasında müvafiq sahə üzrə saziş varsa həmin ölkənin müvafiq qanunvericiliyinə uyğun olaraq nəzərə alına bilər.